صدور مجوز فعالیت مجسمه‌سازی با امضای مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی موضوعی است که در روزهای گذشته حاشیه‌ساز شد و انتقاد جامعه هنری را به همراه داشت. این انتقادها در نهایت با انتشار توضیحی از سوی اداره کل هنرهای تجسمی مبنی بر اینکه «خلق اثر هنری نیاز به اخذ هیچگونه مجوزی از سوی دولت ندارد»، تا حدودی آرام گرفت.

به گزارش گالری آنلاین، به همین منظور خبرنگار بخش تجسمی ایسنا با ۹ مجسمه‌ساز کشور تماس گرفت تا از موضع آنها در قبال این مجوز آگاه شود. در این میان برخی از مجسمه‌سازان با این مجوز موافق و برخی نیز صدور آن را بیهوده می‌دانستند که در ادامه نظرات آنها را می‌خوانید:

مجوزی برای معافیت مالیاتی

در قدم اول با عباس مجیدی ـ رئیس هیئت مدیره انجمن مجسمه‌سازان ایران ـ تماس گرفتیم تا درباره این مجوز توضیحاتی را به ما ارائه دهد. او می‌گوید: صدور این مجوز تبدیل به یک سوءتفاهم بزرگ شده است. هنرمندان همیشه برای فعالیت خود آزاد هستند و هیچ کسی نمی‌تواند برای آنها مجوزی صادر کند. این مجوز یک گواهی برای همکاری مجسمه‌سازان با نهادها و ارگان‌های خاص است که ما آن را از ارشاد گرفته‌ایم. زیرا خیلی وقت‌ها که مجسمه‌سازان با نهادهای مختلف کار می‌کردند با وجود اینکه از مالیات معاف بودند ولی مالیات از طرف وزارت دارایی به آنها تحمیل می‌شد و این سازمان نمی‌پذیرفت که طبق ماده ۱۳۹ اصلاحی قانون، هنرمندان از پرداخت مالیات معاف هستند، در نهایت نیز از آنها می‌خواست که مجوزی برای معافیت مالی خود ارائه دهند.

مجیدی ادامه می‌دهد: به همین دلیل هنرمندان یک گواهی از ارشاد می‌گرفتند تا طبق آن از پرداخت مالیات معاف شوند. در همین راستا انجمن مجسمه‌سازان با موافقت ارشاد مجوزی را تنظیم کرد تا هر مجسمه‌سازی که مایل است آن را دریافت کند و به واسطه آن مانعی برای اخذ قرارداد نداشته باشد و در عین حال از پرداخت مالیات معاف باشد. به طور کلی این مجوز مانعی برای فعالیت هنرمند ایجاد نخواهد کرد و هرگونه ادعایی در این باره صحت ندارد.

کسی فعالیت مجسمه‌ساز را محدود نخواهد کرد

در ادامه با کامبیز صبری از اعضای انجمن مجسمه‌سازان صحبت کردیم و نظر او را نیز در این باره جویا شدیم. صبری اظهار می‌کند: من تا به حال نقد خاصی درباره صدور این مجوز نشنیده‌ام. به نظر من اگر نقدی در این باره وجود داشته باشد به ترس برخی هنرمندان برای محدود شدن فعالیتشان در آینده برمی‌گردد. درواقع برخی از هنرمندان از این امر هراس دارند که مبادا کم کم گفته شود تنها هنرمندی که مورد تأیید وزارت ارشاد است می‌تواند نمایشگاه برگزار کند. گرچه که این امر اتفاق بعیدی است؛ زیرا در حال حاضر عکاسان، گرافیست‌ها، نقاشان و … هنرمندان حوزه‌های دیگر می‌توانند به راحتی نمایشگاه مجسمه‌سازی برگزار کنند و کسی هم کاری به آنها ندارد و به مجوز هم نیازی ندارند.

این هنرمند اضافه می‌کند: همچنین گاهی در قراردادهای مجسمه‌های شهری با ارگان‌های دولتی می‌بینیم هنرمندان حوزه‌های دیگر طرف قرارداد هستند و مانعی هم وجود ندارد چون همه چیز به ارزش کار هنری آنها و قابلیت خود هنرمند بازمی‌گردد. بنابراین من خیلی متوجه نمی‌شوم که چرا باید نگرانی یا انتقاد خاصی برای این مجوز وجود داشته باشد. چون کل این اتفاق رویداد مثبتی است و ما نمی‌توانیم به دلیل ترس‌هایمان درباره آینده این اتفاق مثبت، قضاوت منفی کنیم.

او در ادامه این امر را به تشکیل تعاونی‌ها نسبت می‌دهد و می‌گوید: تعاونی‌ها همیشه باعث برد جمعی می‌شوند ولی اینکه بخواهیم از ترس به فساد کشیده شدن آن در آینده هیچگاه یکی از آنها را تشکیل ندهیم، به جایی نخواهیم رسید. این مجوز یک گواهی است برای فعالیت هنرمند در یک کارگاه بزرگ یا همکاری او با یک نهاد خاص که اگر مسئولی درباره علت کار کردن او در آنجا سوال کرد، بتواند مجوزش را برای ادامه فعالیت خود رو کند و آن افراد متوجه شوند که او دارای یک شغل مستقل با تأیید وزارت ارشاد است.

صبری نیز همانند مجیدی از کاربرد این مجوز برای معافیت مالیاتی هنرمند مجسمه‌ساز می‌گوید و تصریح می‌کند: همچنین این مجوز یک هویت شغلی برای فرد ایجاد می‌کند. وقتی که به تاریخ هنر نگاه کنید متوجه می‌شوید که در یونان باستان زمانی که هنوز امپراتوری یونان قدرت نگرفته، نقش روی سکه‌ها فردی را نشان می‌دهد که جلوی یک سردیس نشسته و در حال شکل دادن به آن است. درواقع یک تاریخ ۳۰۰۰ ساله برای مجسمه‌سازی وجود دارد که از آن زمان آن را به عنوان یک شغل حساب می‌کند. حال ما در کجای تاریخ خود از مجسمه‌سازی به عنوان یک شغل یاد کرده‌ایم؟ به همین دلیل حساب کردن مجسمه‌سازی به عنوان یک شغل اتفاق مهمی است.

اثر هنری کامبیز صبری

هنرمند قابل را چه به مجوز؟

کوروش گلناری که در گذشته طی سه دوره دبیر انجمن مجسمه‌سازان بوده و اکنون دیگر با این انجمن در ارتباط نیست، نظری مخالف دو هنرمند قبلی دارد و بیان می‌کند: به نظر من اگر یک مجسمه‌ساز واقعاً هنرمند باشد، نیازی به چنین مجوزهایی ندارد. ولی وقتی که فرد کم‌توان است، مدام باید خودش را به فضای دولتی وصل کند. من خودم به شخصه هیچ نیازی احساس نمی‌کنم که بخواهم چنین مجوزی دریافت کنم؛ چون کار خودم را انجام می‌دهم. هیچ هنرمندی هم در هیچ جای دنیا دریافت چنین مجوزی را قبول نخواهد کرد چون کار هنری یک فعالیت شخصی است و به مجوز کسی نیاز ندارد. از طرفی هنرمند برای قرارداد بستن با ارگان‌های خاص به عنوان یک شخص حقیقی می‌تواند این کار را انجام دهد و مانعی نخواهد داشت. معمولاً هم هنرمندان از پرداخت مالیات معاف هستند و نیازی به این مجوز ندارند.

اثر هنری کوروش گلناری

مجوزی برای تأسیس کارگاه‌های مجسمه‌سازی

قدرت‌الله عاقلی، یکی دیگر از هنرمندان مجسمه‌ساز، درباره این مجوز می‌گوید: به نظر من درباره‌ی مجوز فعالیت مجسمه‌سازی یک کج فهمی به وجود آمده است؛ چون تا آنجا که من می‌دانم این مجوز برای تأسیس کارگاه است نه برای ساخت مجسمه. درواقع کسانی که کارگاه مجسمه‌سازی دارند بیشتر روی پروژه‌های شهری کار می‌کنند و مانند کسانی که کارگاه‌های صنعتی دارند با کمک این مجوز می‌توانند به صورت قانونی فعالیت‌های شهری خود را انجام دهند. ولی به طور کلی هر کسی که می‌خواهد می‌تواند مجسمه خود را بسازد و کسی هم نمی‌تواند جلوی او را بگیرد؛ چون برای یک کار کوچک نمایشگاهی هر کسی حتی در زیرزمین خانه خود هم می‌تواند کار کند و اصلاً نیازی به مجوز نیست.

او ادامه می‌دهد: این مجوز چیز بدی نیست. زیرا وقتی که هنرمندی کارگاه مجسمه‌سازی دارد و یک مأمور مالیاتی از او بخواهد مالیات پرداخت کند، پروسه اثبات معافیت مالیاتی او طولانی خواهد بود، ولی با داشتن مجوز دیگر دچار این مشکلات نخواهد شد.

اثر هنری قدرت‌الله عاقلی

مجوز ارشاد حتماً اعتبار خواهد داشت

هومن بابایی‌زاده یکی از مجسمه‌سازانی است که این مجوز را دریافت کرده و درباره آن می‌گوید: خیلی به جزئیات این مجوز وارد نیستم. فقط در این حد می‌دانم که صادرکننده آن وزارت ارشاد است. به همین دلیل نباید قائم به فرد باشد و باید اعتبار داشته باشد. من این مجوز را برای معافیت مالی و دردسر نکشیدن در این باره گرفتم. چون ممکن است در زمان فروش مجبور شویم توضیح دهیم که اثرمان کار هنری است نه صنعتی، ولی با این مجوز می‌توان آنها را متقاعد کرد که نیازی به پرداخت مالیات نیست. در غیر این صورت اگر یک هنرمند بخواهد در جایی نمایشگاهی برگزار کند هیچ‌گاه نیازی به گرفتن مجوز ندارد. چون یک گالری‌دار تنها درباره رزومه کاری هنرمند و فعالیت‌هایی که قبلاً داشته از او می‌پرسد. این مجوز یک چیز اضافه بر سازمان است که برای مسائل مالیاتی به کمک هنرمند می‌آید.

اثر هنری هومن بابایی‌زاده

این مجوز دوندگی هنرمندان برای بازگشت پولشان را حذف می‌کند

قدرت‌الله معماریان، مجسمه‌ساز نیز می‌گوید: قرار بوده که مالیات از هنرمندان سلب شود، اینگونه هم بوده ولی می‌گفتند که خودتان بروید و قضیه را پیگیری کنید تا پولتان را پس بگیرید. واقعیت اینجاست که اگر قرار است هنرمندان مالیات و عوارض را نپردازند چرا دیگر آن را می‌گیرند؟! به این فکر کنید که ما یک مجسمه را ظرف یک ماه یا دو ماه می‌سازیم بعد برای اینکه مالیات را از پول ما کسر کرده‌اند باید پنج یا شش ماه هم برای برگشت پولمان دوندگی کنیم. برای خود من پیش آمده که مالیات از پولم کسر شده و آنقدر برای پس گرفتن آن اذیت شدم که از بازگشتش صرف نظر کردم.

او ادامه می‌دهد: در واقع این اقدام انجمن پیشگیری برای رخ دادن چنین آسیب‌هایی بوده است، وگرنه نمی‌توان با این مجوزها فعالیت هنرمند را محدود کرد. اگر فعالیت یک هنرمند محدود شود، یک جامعه بیمار خواهد شد. این امر مانند متوقف کردن طبابت یک پزشک است. در حال حاضر بیشتر هنرمندان محل مناسبی برای فعالیت خود ندارند چون اگر بخواهند مالیات پرداخت کنند آن‌قدری از فروش آثار خود درآمد نخواهند داشت که بخواهند پولی هم برای مالیات بدهند. به عنوان مثال اگر خود من، هنرمند حوزه هنری نبودم کارگاهی برای فعالیت نداشتم. به همین دلیل برخی از هنرمندان وقتی که سفارش می‌گیرند مجبور می‌شوند برای مدت کوتاهی جایی را برای انجام آن پروژه اجاره کنند و وقتی که کارشان تمام شد فوری آنجا را پس دهند. در ادامه هم ممکن است هشت یا ۹ ماه بیکار باشد. در نتیجه بودجه‌ای برای تهیه محل کار ثابت نخواهند داشت.

به جای این مجوزها از حقوق هنرمندان دفاع کنید

علیرضا آسانلو که سابقه ساخت سردیس‌هایی از مشاهیر را در کارنامه کاری خود دارد، صدور این مجوز را امری بیهوده می‌خواند و اظهار می‌کند: به نظر من این مجوز دردی از هنرمندان را دوا نخواهد کرد. چون سیستم دولتی بسیار گزینشی است و غیرمؤثر فعالیت می‌کند.

او ادامه می‌دهد: ارگان مهمی مثل شهرداری که امکانات و سرمایه دارد و توانایی انجام کارهای مهم و ماندگار شهری را دارد، این کار را نمی‌کند گرچه که این امر در کشورهای پیشرفته دیده می‌شود. همه اقدامات سیستم‌های دولتی شوآف هستند و برای خودشان هزینه‌ای ندارند و هنرمند هیچ وقت سر در نمی‌آورد که فلان کاری که دولت قصد انجام آن را دارد چه سودی برای او دارد و چه کمکی خواهد کرد؟ زیرا تنها برای خود دولت منفعت خواهد داشت. اگر دولت مقداری با یک رویکرد کارشناسانه عمل کند و روی کاری که قصد انجام آن را دارد فکر کند، می‌تواند به جای محدودیت‌هایی که قصد دارند ایجاد کنند و در کنار آن از کار هنرمندان سر در بیاورند، کارهای موثرتری انجام دهند تا در این شرایط سخت که یک هنرمند مجسمه‌ساز مبارزه می‌کند تا بتواند اثر هنری خلق کند، از او حمایت شود.

آسانلو اظهار می‌کند که هنرمند در کشور ما یک مبارز است چون باید مراقب خط قرمزها، سلایق و عقاید مختلف باشد و اگر در نهایت زرنگ باشد شاید بتواند از این راه کسب درآمد کند. به نظر او این مجوز کار بیهوده‌ای است و منفعت مشخصی ندارد چون هنرمندان در نهایت از مالیات معاف هستند.

او در ادامه مثالی از پایمال شدن حقوق هنرمندان بیان می‌کند: چند سال پیش با خانه هنرمندان قراردادی بستم تا سه مجسمه از چهره‌های مرتضی ممیز، استاد غلامحسین امیرخانی و جلیل شهناز بسازم. این مجسمه‌ها را ساختم ولی کسی حتی نیامد کارها را ببیند. در صورتی که با من قرارداد داشتند و تعهد مالی و اخلاقی داشتند. چند بار به خانه هنرمندان رفتم تا بدانم چرا کارشان را تحویل نمی‌گیرند ولی در نهایت با یک پوزخند مرا از سر خود باز کردند. اگر قرار است ساختاری مشخص شود، بهتر است از حقوق هنرمندان دفاع شود و جایی باشد تا مانع پایمال شدن حقوق آنها شود؛ البته سیستم‌ها در کشور ما ناکارآمد هستند. اگر قرار است مسئله‌ای از لحاظ حقوقی حل شود، بهتر است ساختار رسیدگی به حقوق هنرمند را بهبود ببخشند. این قبیل کارها تنها باعث هدر رفتن زمان و انرژی است. به همین دلیل به نظر من هنرمندان در انزوا و تنهایی موفق‌ترند تا زمانی که بخواهند با سیستم‌های دولتی کار کنند؛ مگر اینکه روابطی در سیستم‌های دولتی داشته باشند.

علیرضا آسانلو

این مجوز در آینده راه‌گشای مشکلات مجسمه‌سازان خواهد بود!

بیژن غنچه‌پور نیز که پیش از این از اعضای هیئت مدیره انجمن مجسمه‌سازان ایران بود، در این باره عنوان کرد: این مجوزها در حال حاضر کارکرد کمی دارند. یعنی تنها در حد معافیت مالیاتی یا چیزهایی از این دست. ولی می‌تواند گسترش پیدا کند. از این نظر که در واقع ایده‌ای که برای طراحی مجوزها وجود داشت، ایده‌ای بود که تمام مشاغل و صنف‌های دیگر نیز آن را دارند و ما آن را نداشتیم. اینکه یک دولت به عنوان یک نهاد بالادستی شغل مجسمه‌سازی را به رسمیت بشناسد و به آن مجوزی برای فعالیت اهدا کند که با توجه به آن فرد صاحب شغل از پرداخت مالیات معاف شود، امر مثبتی است. همچنین این مجوز می‌تواند در آینده شامل مزایایی برای کاهش قیمت متریال کار مجسمه‌سازی و مسائلی این چنینی شود.

او ادامه می‌دهد: همچنین درخواست‌هایی که انجمن از دولت دارد می‌تواند با وجود این مجوز صورت بگیرد. دولت‌ها در قبال مشاغل مختلف وظایفی دارند. تا وقتی که چنین مجوزی از اساس وجود نداشته باشد، امکانی هم برای ساختن چنین امکاناتی وجود نخواهد داشت. این مجوز هم از این به بعد چه باشد و چه نباشد در روند کاری مجسمه‌ساز خللی وارد نخواهد کرد و تنها امکانی برای دریافت امکانات بیشتر از نهادهای دولتی برای هنرمندان است.

اثر هنری بیژن غنچه‌پور

این مجوز قدمی مثبت در توسعه هنر است

در پایان طاهر شیخ‌الحکمایی، مجسمه‌ساز در این راستا می‌گوید: کسی نمی‌تواند فعالیت مجسمه‌ساز را محدود کند، چون برای برگزاری یک نمایشگاه آثار هنری شرایط خاصی وجود دارد؛ به گونه‌ای که من به عنوان یک هنرمند با یک گالری دولتی یا غیردولتی صحبت می‌کنم و برای برگزاری نمایشگاهم قرار می‌گذارم و کسی هم نمی‌تواند برای فعالیتم محدودیت خاصی ایجاد کند. این مجوز برای مالیات است. گرچه که هنرمندان از پرداخت مالیات معاف هستند. به همین دلیل این فعالیت به نوعی یک قدم مثبت در توسعه هنر به شمار می‌رود و دقیقاً به نکات منفی این اتفاق واقف نیستم.