میزبانی از حراج‌های بین‌المللی آثار هنری، آرت دوبی، دوسالانه هنر شارجه و مجیک آف پرشیا و حالا خبر گشایش موزه‌های لوور و گوگنهایم در امارات متحده عربی؛ انگار دورخیز شیخ‌نشین‌ها برای تسلط بر بازار هنر خاورمیانه همچنان ادامه دارد.

دوازدهمین دوسالانه هنر شارجه که این روز‌ها در حال برگزاری است، با عنوان "گذشته، حال و ممکن" امسال بیش از پنجاه هنرمند از ۲۵ کشور مختلف را به این رویداد دعوت کرده تا هنر معاصر را به اشکال مختلف به نمایش بگذارند. بیش از پانصد هنرمند از ۳۵ کشور جهان هم روزهای آغازین بهار امسال در هشتمین نمایشگاه "آرت دوبی" شرکت کردند که امسال میزبان هشتاد گالری از کشورهای مختلف جهان از جمله ایران در بخش‌های مختلف معاصر و مدرن بود.

رویترز طی گزارشی که ۷ دسامبر منتشر شد، به این مسئله پرداخته که طی سالیان گذشته نام شهری چون دوبی همیشه در کنار بازارهای بزرگ هنری جهان آمده است. کار‌شناسان مختلف هم در گفتگو با رویترز در توضیح علل این خیز بلند، نظرات گوناگونی را بیان کردند. اگرچه شاید نهادهایی نظیر گوگنهایم و لوور دیگر دوره‌شان به‌سر رسیده و در دادوستدهای هنری آنچنان دست بالا را ندارند، اما آمدن شعبه‌های پرزرق و برق و سنگین آن‌ها به این شهر، خودبه‌خود وزنه‌ای را برای آن ایجاد خواهد کرد که دیگر به‌هیچ شکلی قابل چشم پوشی نیست.

رویترز در ادامه به‌شکل گذرا به این نکته هم اشاره کرده که در این سال‌ها هنرمندان ایرانی با قیمت‌های بالا و حدنصاب‌های خیره‌کننده‌شان بالا‌ترین منفعت را نصیب بازار امارات کرده‌اند و از این جهت همیشه در دوبی از آن‌ها به‌خوبی استقبال می‌شود. درحال حاضر هنرمندان ایرانی گران‌ترین آثار را در خاورمیانه دارند و حدنصاب‌هایشان دستکم تا سال‌ها دست‌نایافتنی خواهد بود.

فرانسوا شینیاک، خبرنگار یورونیوز هم که روزهای آغازین بهار امسال در آرت دوبی حضور داشته، در تحلیلی از این رخداد می‌گوید:" آنچه در پس زمینه این رویداد ظهور می‌کند، هویت شهری است که خود را وابسته به همه جهان می‌داند. نمایشگاه آرت دوبی به آنهایی که می‌گویند تنها زبان مشترک تجارت است، پاسخ می‌دهد که دولت شهر‌ها اغلب هنر و تجارت را با هم ترکیب کرده‌اند. "

آنتونیا کارور، مدیر هنری آرت دوبی معتقد است؛ آرت دوبی بزرگ‌ترین نمایشگاه هنری در خاورمیانه و آسیای جنوبی است. اینجا محل ارتباط با خاورمیانه و آسیای جنوبی همچنین مکانی است که بزرگ‌ترین گالری‌ها از اروپا و آمریکا به این منطقه می‌آیند. ما هر ساله مدیران موزه، مسئولان دنیای هنری و متخصصانی را می‌بینیم که از اقصی نقاط به دوبی می‌آیند. ما می‌خواهیم با مناطقی که با دوبی و خلیج روابط قوی دارند، ارتباط برقرار کنیم. ما به مناطقی هم که هنرمندان پویا و صحنه‌های هنری هیجان انگیز دارند ولی در صحنه بین المللی نادر هستند، توجه می‌کنیم.

جالب است که؛ آرت دوبی آنچنان برنامه بلندمدتی برای خود تدارک دیده که هرسال روی یک موضوع یا جغرافیای خاص به اصطلاح فوکوس می‌کند و در سال جاری نیز که از ۲۸ اسفند تا دوم فروردین برگزار شد، هنر آسیای مرکزی و قفقاز را مورد بررسی قرار داد.

مرادبک جمالیف، هنرمندی از قرقیزستان که در این دوره از آرت دوبی شرکت داشته به یورونیوز می‌گوید: "برای سازمان ما که هنرمندان قرقیزستان را گرد هم می‌آورد، این رویداد بسیار مهم است زیرا در کشور خود بازار بزرگ هنری نداریم."

در شرایطی که قطر همسایه غربی این شیخ‌نشین ها با چراغ خاموش برنامه‌های توسعه را پیش می‌برد، اما اماراتی‌ها تا اندازه‌ای فضای رقابتی را بین خود گرم کرده‌اند و اگرچه ابوظبی هم در سالیان گذشته بازار پاییزه آثار هنری خود را در منطقه جا انداخته، با این وجود باز دوبی همچنان حرف اول را در این کشور و در سراسر خاورمیانه می‌زند. جایی که مرکز تجمع تمامی سرمایه هنری این منطقه شده و در سالهای گذشته هزاران دلار به‌این شهر سرازیر کرده‌است. کیتو دبوئر، مجموعه‌دار هلندی می‌گوید: "این‌‌ همان پول نفتی است که روزگاری، همه در امارات آنرا هدر رفته می‌دانستند. فراوان بودند کسانی در قشر سنتی این کشور که سی سال پیش، صرف هزینه‌ها و تلاش‌های برخی را به‌مثابه ریختن نفت روی شن داغ می‌دیدند. حالا از‌‌ همان حرکت‌ها چشمه‌ای جوشیده که البته مثل چاه نفت تمام‌شدنی نیست."

این همه در حالی اتفاق می‌افتد که؛ سه‌دهه پیش و در ابتدای این راه، اعرابی که تنها چاه‌های نفت را به‌عنوان رگ حیات خود می‌شناختند، با حیرت و شک نگران کار مسئولان و بانیان فرهنگی بودند که‌‌ همان دلارهای نفتی را برای خرید آثار هنری و ساخت موزه‌ها صرف می‌کردند. حالا این روند یک طرفه سرمایه‌گذاری بلندمدت و مداوم، بالاخره جواب داده و دقت‌نظر‌‌ همان بانیان، امروز کار را به جایی رسانیده که لوور و گوگنهایم برای گشایش شعبه‌هایشان در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ (به ترتیب ذکرنام) قدم به خاک امارات می‌گذارند.