شیشه‌گران سنتی صاحب صنف می‌شوند
به گزارش گالری آنلاین به نقل از ایسنا مرتضی وفایی در گفت‌وگو با خبرنگار صنایع دستی بیان کرد: کارگروه شیشه در معاونت صنایع دستی تشکیل شده و ما در صدد هستیم تشکل صنفی شیشه‌گران را هم تشکیل دهیم، اما هنوز آن را به ثبت نرسانده‌ایم، تا چند ماه آینده این کار انجام می‌شود و در جلسات متعددی که برگزار می‌شود اهداف‌مان در این صنف را هم مطرح می‌کنیم. در حال حاضر تلاش می‌کنیم با آگاهی به شیشه‌گران جدید سطح کاری آنها را ارتقاء دهیم.
این هنرمند درباره پیشینه شیشه سنتی توضیح داد: پیشینه شیشه سنتی به سه هزار قبل از اسلام برمی‌گردد که به صورت اتفاقی تاجران فینیقی آن را کشف می‌کنند. بیشتر، قشر مرفه جامعه از این کالا استفاده می‌کرده‌اند و سپس مهره‌سازی به وجود آمد و با روی کار آمدن امپراتوری روم، دمیدن شیشه توسط سوری‌ها به وجود آمده است.
او ادامه داد: از آن زمان تا به امروز دمیدن در شیشه ادامه پیدا کرده و شیوه‌های مختلف هم در آن به کار گرفته شده است. در رنگ‌ها نیز از اکسید فلزات استفاده می‌شود. ناگفته نماند قبل از دوره ساسانی مجبور شدند به ساخت رنگ‌های جدید دست پیدا کنند و این امر ادامه پیدا کرد و بهترین رنگ‌ها در دنیا عرضه شد.
رکود شیشه سنتی ایران
وفایی گفت: در دوره صفویه شیشه در ایران اوج داشته است و شیشه‌های آن دوره هنوز هم مرسوم است. در یک دوره‌ای این هنر اُفت و بعد از انقلاب دوباره اوج پیدا کرد و حالا حدود دو سالی می‌شود که بازار شیشه دچار روکود شده است و بسیاری از کارگاه‌های شیشه گری دیگر فعالیت نمی‌کنند و به کارهای تک رنگ و بازیافت ضایعات شیشه روی آوردند.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: شیشه در هر دوره‌ای جایگاه خودش را در زندگی بشر داشته است. از استکان‌هایی که در آن مایعات می‌نوشیدند تا شیشه‌های رنگی که برای دور کردن حشرات موذی در پنجره‌ها استفاده می‌کردند. متاسفانه در حال حاضر اصلا به این موضوع توجه نمی‌شود. اگر مردم با پتانسیل‌های شیشه‌های رنگی آشنا شوند، همچنان سعی می‌کنند در طراحی خانه‌ها و مصرف روزانه‌شان از آن استفاده کنند.
او با بیان اینکه شیشه سنتی مخاطب بسیاری دارد، افزود: بسیاری علاقمند به یادگاری این هنر هستند. دانشجویان امروزی با دید نو این کار را انجام می‌دهند و در این کار خلاقیت بسیاری به خرج می‌دهند.
مدیرعامل شرکت تعاونی فعالان صنایع‌دستی درباره وضعیت تعاونی گفت: تعاونی همچنان به کار خودش ادامه می‌دهد، اما برنامه‌هایی که برای آینده در نظر گرفته بود به کندی پیش می‌رود؛ زیرا با مشکلاتی از جمله ساختمان تعاونی و اطلاع‌رسانی مواجه بودیم، اما به هر حال امیدوارم به اهدافی که در این‌باره می‌خواهیم برسیم.
وفایی درباره برنامه‌های آینده بیان کرد: از برخی ایرانی‌هایی که در خارج از کشور کار کرده‌اند و به شکل آکادمیک در حوزه شیشه فعالیت می‌کنند، دعوت به همکاری کرده‌ایم، آنها هم از این موضوع استقبال کرده‌اند تا چشم‌اندازهای خوبی که برای سال آینده داریم را انجام دهیم. ما تلاش می‌کنیم که سطح شیشه‌گری ایران را به بالاترین برسانیم و اگر مسئولان هم ما را برای رسیدن به اهداف‌مان یاری دهند، طبعا هرچه زودتر به نتیجه مطلوب خواهیم رسید تا اتفاقات خوبی در شیشه‌گری سنتی بیفتد.
از ابزار 100 سال پیش استفاده می‌کنیم
او درباره مشکلات این حوزه گفت: ما همچنان از ابزارهایی که مربوط به 100 سال پیش است برای ذوب شیشه استفاده می‌کنیم و هنوز نمی‌توانیم درجه حرارتمان را بالا ببریم تا بتوانیم شیشه‌ی با کیفیتی به دست بیاوریم. بهترین مواد اولیه مربوط به این کار را کشور آلمان دارد اما کشورهایی مثل چین، ایتالیا، هلند و بلژیک هم این مواد را تولید می‌کنند.
این هنرمند درباره تعامل با کشورهای دیگر در دوران پساتحریم اظهار کرد: متولی امر باید چند پیشکسوت و کارشناس این امر را دعوت و چند جلسه برگزار کند؛ کارگروهی مختص این کار تشکیل شود تا قیمت‌های مربوط به این کار برآورد و شرکت‌های مربوطه شناسایی شوند و همزمان با آن ببینیم چه مقدار سرمایه نیاز هست تا این حوزه را پیش ببریم. اگر بخواهیم به امید برجام بمانیم طرف آمریکایی هر روز مانع جدیدی پیش روی ما می‌گذارد و ما تا بخواهیم آن را رفع کنیم، عمرمان تمام شده است و این کار همیشه عقب خواهد ماند.
جایگاه خوبی از نظر مواد اولیه نداریم
مدیرعامل شرکت تعاونی فعالان صنایع‌دستی درباره جایگاه شیشه ایرانی در دنیا گفت: از نظر سرعت عمل، تنوع، فرم و اجرا، شیشه سنتی ایران جایگاه خوبی دارد، اما از نظر مواد اولیه جایگاه خوبی نداریم. اروپایی‌ها بیشتر کارهایشان را ماشینی و با استفاده از قالب، طراحی می‌کنند و کارهایی هم که با دست انجام می‌دهند بسیار گران است؛ اما بیشتر کارهای ما دستی و به قیمت معقول عرضه می‌شود. اگر ما مواد اولیه خوبی داشته باشیم می‌توانیم بازار دنیا را در دست بگیریم.
وفایی درباره صادرات در این حوزه بیان کرد: من در سال‌های اخیر تکنیک‌هایی جدیدی را به وجود آوردم و با برگزاری نمایشگاه‌های متفاوت مخاطبان خودم را پیدا کردم و از این طریق یک محموله برای کشور سوئد فرستادم.
او همچنین درباره بسته‌بندی شیشه‌های سنتی اعلام کرد: بسته‌بندی‌های مربوط به این کار را هم خودم انجام می‌دهم و برای ارسال سفارشات، مشتری را توجیه می‌کنم که چند نوع بسته‌بندی داریم. یک نوع بسته‌بندی 50 درصد، نوع دیگر 30 درصد و نوع سوم 20 درصد ارزش افزوده پیدا می‌کند که در هیچکدام محصولات شکسته نمی‌شوند. تنها تغییرات قیمت مربوط به زیبایی بسته‌بندی است. برای مثال من بسته‌بندی دارم که هم‌قیمت محصول است، اما مشتری با اطمینان خاطر آن را خریداری می‌کند و می‌داند که آن چیزی که خریده، سالم به مقصد می‌رسد.
وفایی همچنین درباره مشکلات استفاده از انرژی سوخت توضیح داد: ما همیشه با مشکل انرژی به خصوص گاز مواجه هستیم، اما سعی می‌کنیم کارمان را پیش ببریم وهنگامی که درفصل سرما با کاهش فشار گاز مواجه هستیم از گازوئیل استفاده می‌کنیم تا کوره‌هایمان نخوابد و بتوانیم این بحران را پشت سر بگذاریم.
وفایی از 14 سالگی شیشه‌گری سنتی را به صورت تجربی یاد گرفته و بعدها پنج سال شاگردیِ استاد «قَلندر» را کرده و حالا 40 سال است که در شیشه سنتی می‌دمد. کارخانه او به دلیل نبود بازار، گرانی کارگر و مشکلات اقتصادی تعطیل شده و در کارگاهی کوچک به شکل محدود شیشه تولید می‌کند. او در حال حاضر این رشته در دانشگاه‌های متفاوتی ازجمله دانشگاه‌های تبریز، کاشان، سمنان و پیام نور شرق تهران تدریس می‌کند.
