به گزارش گالری آنلاین به نقل از هنرآنلاین عمارت تاریخی مسعودیه در حالی وارد فصل چهارم کاوش‌های باستان شناسی می‌شود که هدف اصلی از این کاوش‌ها تهیه و تدوین یک گزارش مشروح توصیفی از آثار معماری و شواهد تاریخی-فرهنگی آن اعلام شده است.

عمارت مسعودیه در آینده ای نزدیک صاحب سایت موزه می‌شود. همچنین آثار کشف شده در سه فصل حفاری گذشته در سایت موزه ای که در ضلع غربی عمارت ایجاد می‌شود به نمایش گذاشته خواهد شد.

اکبر تقی زاده مجری مرمت و احیای عمارت مسعودیه با اعلام این خبر گفت: فصل چهارم کاوش‌های باستان شناسی در عمارت تاریخی سال آینده انجام خواهد شد.

این پیشکسوت میراث فرهنگی با اشاره به گمانه زنی‌ها و فعالیت‌های قبلی در عمارت مسعودیه گفت: با توجه به کشف شواهدی از ساخت و سازهای احتمالاً قبل از دوره ناصری، اهمیت بقایای موجود در فهم روند تحولات معماری در مجموعه‌ها یک برنامه جامع باستان شناختی در محوطه مجموعه مورد نظر ضروری و راهگشای شناخت مسیر تغییرات در بنا و نیز کارکرد آن تشخیص داده شد.

تقی زاده با اشاره به اجرای ۵ مرحله فعالیت‌های گمانه زنی و باستان شناسی در عمارت مسعودیه تاکنون افزود: ابتدا زیر نظر زنده یاد شیرازی گمانه زنی‌های محدودی در ضلع غربی عمارت مسعودیه انجام گرفت که طی آن به وجود آثاری پی برده شد ولی به دلیل نامشخص گمانه‌ها پوشانده شد و کاوش به بعد موکول شد.

به گفته وی گمانه زنی‌ها و حفاری‌های محدودی که بعداً در حد فاصل عمارت سید جوادی و حصار غربی صورت گرفت، منجر به کشف آثاری شد.

تقی زاده سپس به بیان فصل‌های اول و دوم حفاری در عمارت مسعودیه توسط ناصر نوروز زاده چگینی پرداخت و افزود: فصل اول به شناسایی، ساماندهی، خوانا سازی و حفاظت از حفاری‌های پیشین اختصاص داشت.

به گفته او در فصل دوم نیز نسبت به انجام سونداژهای جدید برای شناسایی وسعت آثار به جا مانده در حیاط مشیرالملکی اقدام شد.

تقی زاده در ادامه گفت: فصل سوم کاوش‌های باستان شناختی عمارت مسعودیه بر شناسایی، خوانا سازی، تعیین قدمت و نوع کاربری بقایای معماری به دست آمده از کند و کاوهای گذشته در جبهه غربی حیاط بنای سید جوادی و همچنین کاوش در جبهه غربی حیاط و عمارت مشیر الملکی و حیاط خلوت متمرکز بوده است.

وی فضاهای شناسایی شده را آب انبار و پاشیر، راه پله‌های دسترسی به آب انبار، فضای ایوان مانند، گربه روها، حوض آب، سیستم‌های آبرسانی و ... که متعلق به زمان پیش از ساخت عمارت مسعودیه است، اعلام کرد.

تقی زاده آثار کشف شده را سفال، کاشی، موزاییک و ... اعلام کرد که غالب سفال‌ها از انواع لعابدار و بدون لعاب منقوش و ساده هستند.

او گفت: پژوهش‌های صورت گرفته ضمن رفع برخی ابهامات در فهم آثار معماری موجود و نیز ارتباط آن به عنوان مجموعه ای یکپارچه تاکید و راه را برای شناخت دقیق تر و کامل تر این مجموعه هموار می‌کند. او در پایان ادامه بررسی‌ها و کاوش‌های باستان شناختی در عمارت مسعودیه را یک امر ضروری و لازم دانست.

مسعودیه، از واقعه به توپ بستن مجلس تا نخستین کتابخانه و موزه ملی ایران

عمارت مسعودیه واقع در خیابان ملت در سال ۱۲۹۵ هجری به فرمان مسعود میرزا ملقب به ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه در اراضی باغ نظامیه ساخته شد. باغ نظامیه علاوه بر باغ وسیع در تهران قدیم مجموعه ای منسجم از ابنیه اداری- مسکونی ظل السلطان را در بر داشته است. عمارت مسعودیه علاوه بر کارکرد اصلی خود در ادوار مختلف عملکردهای متفاوتی داشته و متناسب با دوره‌ها دستخوش تغییر و تخریب شده است.

این اثر در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۹۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

باغ عمارت مسعودیه با دستور مسعود میرزا حاکم اصفهان، ملقب به ظل‌السلطان فرزند ناصرالدین شاه پس از آقامحمد در ۱۲۹۵ ق، به سرکارگری رضا قلی خان (ملقب به سراج الملک) در زمینی به وسعت حدود ۴۰۰۰ مترمربع و مرکب از بیرونی (دیوان خانه) و اندرونی و دیگر ملحقات بنا شده است. در واقع نام این عمارت نیز برگرفته از نام مسعود میرزا به مسعودیه شهرت یافته است.

معمار این بنا استاد شعبان معمار باشی و ناظر آن میرزا رضا قلی خانی ملقب به سراج الملک است.

عمارت مسعودیه در طول سالهای عمر خود شاهد وقایع بسیار زیادی بود. در جریان جنبش مشروطه با توجه به نزدیکی آن به میدان بهارستان و اختلاف ظل السلطان با برادرش مظفر الدین شاه و فرزند او، یکی از پایگاه‌های مشروطه خواهان و مخالفان محمد علی شاه بود. در سال ۱۲۸۷ در نزدیکی این عمارت بمبی دست ساز زیر کالسکه محمد علی شاه منفجر شد که بهانه لازم را برای به توپ بستن مجلس دست او داد. پس از واقعه بهارستان، عمارت مسعودیه نیز به همراه خانه ظهیرالدوله و سایر مشروطه خواهان به رگبار بسته شد.

بنای بسیاری از ساختمان‌های فرهنگی کشور در این عمارت گذاشته شد. نخستین کتابخانه و موزه ملی ایران جایی در گوشه این عمارت برپا شدند. در حدود سال‌های ۱۳۰۴ انجمن معارف با استفاده از یکی از اتاق‌های آن نخستین کتابخانه رسمی کشور را که پایه اصلی و اولیه کتابخانه ملی بود را گذاشت. چند سال بعد نیز یکی دیگر از اتاق‌های آن به عتیقه‌های باستانی که از گوشه و کنار ایران به دست آمده بود اختصاص یافت و در حقیقت نخستین موزه ایران در آن پایه‌گذاری شد. اشیای عتیقه همین جا در سال ۱۳۱۸ به موزه ملی منتقل شد.